بیماریهای عفونی واگیر دار از قدیمی ترین دشمنان سلامت بشر هستند . همه گیری های بزرگ ایجاد شده توسط برخی از آن ها مانند وبا و آنفلوآنزا در قرن های گذشته خسارات سنگینی بر جامعه بشری وارد کرده است . علیرغم پیشرفت های شگرف علم پزشکی در زمینه های پیشگیری و درمان بیماریهای واگیر متاسفانه هنوز هم بیماریهای عفونی با قابلیت ایجاد اپیدمی به عنوان یک مشکل بهداشتی در سراسر جهان مطرح هستند .
مراقبت به معنی گردآوری منظم و مستمر داده ها و تجزیه و تحلیل آنها و سپس انتشار نتایج برای مدیران و سیاست گزاران جامعه پزشکی و کارکنان سیستم بهداشتی می باشد.
برای مدیریت صحیح کنترل بیماریهای واگیر اطلاعات جامع و به روز در خصوص انها مورد نیاز است و ابزار تامین این اطلاعات نظام مراقبت بیماریها می باشد .
ارتقای سلامت در بر گیرنده سه فاکتور اساسی آموزش سلامت ، حفاظت از سلامت و پیشگیری از بیماری می باشد که بدون برنامه ریزی موزون ، هماهنگ ، همزمان و برابر برای هر یک از موارد ارتقای سلامت در سطح جامعه با مشکلات اساسی مواجه خواهد بود.
واحد پیشگیری و مبارزه با بیماریها بعنوان یکی از واحدهای تخصصی مرکز بهداشت می باشد که مسئولیت پیشگیری و کنترل  بیماریها در سطح شهرستان را عهده دار می باشد و در زمینه چگونگی الگوی توزیع بیماریهای شایع از نظر اتیولوژی ، توزیع مکانی ، زمانی و بخصوص بار بیماری ( Burden of Disease ) و عوامل موثر بر آن بررسی و مطالعه نموده ، تا بتواند بعنوان عضوی از پیکر مرکز بهداشت ، هماهنگ و همپا با سایر اعضاء و بخشهای موثر با بهره گیری از توان تخصصی خود در تحقق اهداف بهداشتی کشور به نحو شایسته ایفای نقش کند.
 اهدا ف کلی : حفظ و ارتقاء سلامت جمعیت تحت پوشش از طریق پیشگیری اولیه با کاهش بروز و شیوع بیماریهای واگیر و غیر واگیر،  پیشگیری ثانویه با کاهش عوارض ، معلولیت و ناتوانی ناشی از بیماریهای واگیر و غیر واگیر،  پیشگیری ثالثیه با کاهش موارد مرگ و میر ناشی از بیماریهای واگیر و غیر واگیر
 اهداف اختصاصی: کنترل ، حذف و ریشه کنی بیماریهای مختلف واگیر و غیر واگیر برحسب ماهیت و ویژگیهای اختصاصی هر یک از این بیماریها 
 استراتژیها : آموزش بهداشت، ایمن سازی، مراقبت بیماریهای واگیر و غیر واگیر، جلب مشارکت جامعه، هماهنگی درون بخشی و بین بخشی

مراقبت بیماریهای واگیر:

تب مالت:

  تب مالت یکی از بیماریهای مشترک بین انسان ودام می باشد که اغلب حیوانات اهلی را درگیر می کند وانسان بطور اتفاقی در مسیر این بیماری قرار می گیرد،این بیماری یکی ازمشکلات منطقه است وچون به عنوان یک بیماری شغلی به حساب می آید ،در نتیجه بیشتر بین دامداران ،قصابان وکسانی که به نحوی با دام درتماس هستند مشاهده می گردد،در همین راستا واحد مبارزه با بیماریها همگام با سایر نقاط استان اقداماتی به شرح زیر دراین زمینه انجام می دهد:

  · آموزش بیماری ،راههای انتقال،روشهای پیشگیری و محافظت فردی به پرسنل بهداشتی در غالب برگزاری کلاسهای آموزشی و همچنین به عموم مردم به خصوص دامداران و... توسط پرسنل بهداشتی آموزش داده می شود.

  · برگزاری کمیته بیماریهای مشترک و هماهنگی با دامپزشکی جهت واکسیناسیون به موقع دامها ومعدوم کردن حیوانات آلوده

  · بیماریابی ودرمان افرادمبتلا وپیگیری ادامه درمان وبهبودی

  · تامین وتوزیع داروهای مورد نیاز جهت درمان مبتلایان

  · بررسی افرادمبتلا و آموزش آنها

 

  بیماریهای اسهالی:

  یکی از مشکلات اساسی شهرستان بیماریهای اسهالی می باشد.لذا آموزش نحوه صحیح ضدعفونی کردن آب مصرفی از اقدامات موثر در این زمینه می باشد،اقدامات دیگری که توسط واحد مبارزه با بیماریها در این زمینه انجام می شود به شرح زیر است:

  · برگزاری کلاسهای آموزشی در زمینه تعاریف ونحوه مراقبت بیماریهای اسهالی جهت پرسنل بهداشتی و عموم مردم

  · تبلیغات در زمینه ضدعفونی کردن آب ،میوه وسبزیجات

  · بررسی موارد اسهال خونی و آموزش بیمار وخانواده بیمار

  · تهیه نمونه التور در موارد اسهال حاد آبکی جهت کشف به موقع و پیشگیری از بیماری شدید وکشنده وبا

  · گزارش گیری از آزمایشگاه و مطبهای خصوصی و مراقبت و پیگیری بیماران گزارش شده

 

سالک:

  بیماری سالک یکی از بیماریهای بومی منطقه می باشد ، مشکلات زمینه ای اصلی مرتبط با این بیماری عبارتند از :

- عدم دفع صحیح زباله وکودهای دامی که به عنوان یکی از زیستگاههای بسیار مناسب پشه خاکی ( ناقل بیماری ) محسوب می شود .

- دامپروری در روستاها ودر کنار محیط زندگی که شرایط بقاء وتولید مثل پشه را در محیطهای انسانی فراهم می آورد.

- آب و هوای مناسب منطقه جهت رشد وتکثیر ناقل

- وجود سگهای ولگرد در کل منطقه که به عنوان یکی از مخازن عمده بیماری تلقی می شود.

-وجود مخازن وحشی از قبیل جوندگان در اکثر مناطق که یکی از مشکلات جدی در امر مبارزه با این بیماری می باشد بر همین اساس مبارزه با بیماری سالک هماهنگی و همکاری بین بخشی وسیعی با ارگانهای مختلف تاثیرگذار بر این مشکل رامی طلبد و بخش بهداشت به تنهایی قادر به مقابله بااین بیماری نمی باشد، در همین راستا فعالیتهای واحد در این زمینه به شرح زیر است:

  · برگزاری کلاسهای آموزشی در زمینه تعاریف،راههای انتقال،راههای پیشگیری و... جهت پرسنل بهداشتی وعموم مردم

  · برگزاری کمیته بیماریهای مشترک بین انسان و دام با حضور نمایندگان فرمانداری،شهرداری،نیروی انتظامی،دامپزشکی،محیط زیست و کارشناسان بهداشتی شبکه بهداشت در منطقه شهری و نمایندگان شهرداری،بخشداری،پاسگاه های انتظامی،دامپزشکی،دهیاری،شورای اسلامی وکاردانان بهداشتی در بخشها وروستاها جهت همکاری و همفکری بیشتر در زمینه های گوناگون مرتبط با هر ارگان بصورت حداقل سالی یکبار

  · بیماریابی ودرمان مبتلایان به سالک جهت پیشگیری از انتقال بیماری

  · اتلاف سگهای ولگرد جهت حذف مخزن انگل

  · آموزش جهت استفاده از پشه بند و پوشش کامل به هنگام خواب

هاری:

  بیماری هاری یک بیماری صعب العلاج و 100در صد کشنده می باشد که در اثر گزش حیوانات خونگرم ایجاد می شود و در حال حاضر نیز به دلیل گزارش موارد قطعی از هاری حیوانی وتعدادی موارد مثبت انسانی در استان و کشندگی بالای آن به عنوان یک اورژانس مطرح می باشد. سیستم بهداشتی در این زمینه همیشه باید هوشیار بوده وموارد حیوان گزیدگی را به سرعت کشف و مراقبتهای مورد نیاز را برای آنها انجام دهد ، در همین راستا و در جهت پیشگیری از بیماری کشنده فوق و نگهداری وضعیت موجود اقداماتی به شرح زیر توسط واحد مبارزه با بیماریها انجام می شود:

  · آموزش وایجاد حساسیت جهت پرسنل بهداشتی و عموم مردم در زمینه بیماری

  · آموزش وحساس سازی پرسنل بهداشتی و عموم مردم در زمینه لزوم پیگیری و مراقبت موارد حیوان گزیده

  · سروواکسیناسیون (تزریق سرم و واکسن ضد هاری ) موارد حیوان گزیده در اسرع وقت و پیگیری ادامه درمان توسط مراکز پیشگیری ودرمان هاری و بهورزان

  · برگزاری جلسات توجیهی فصلی برای مسئولین پیشگیری مراکز در زمینه دستورالعملهای جدید و حفظ نمودن حساسیت آنها در مورد مراقبت به موقع موارد

  · گزارش فوری موارد مشکوک انسانی و بررسی اپیدمیولوژی مورد

  · گزارش موارد مشکوک حیوانی به اداره دامپزشکی جهت بررسی موارد وتهیه نمونه

  · برگزاری جلسات هماهنگی با ارگانهای درگیر در این زمینه جهت همفکری و گزارش فعالیتها

  · اتلاف سگهای ولگرد به عنوان یکی از عوامل خطر در زمینه بروز بیماری

ایدز و هپاتیت های ویروسی:

  در حال حاضر جهان در مرحله پاندمی(جهان گیری) بیماریهای خونی – سرمی مانند ایدز ، هپاتیت قرار دارد ، بیماریهای فوق از نوع بیماریهای ویروسی بوده که اکثرا فاقد واکسن ودارو می باشند ، لذا پیشگیری مهمترین راه مقابله با آنها می باشد و در همین راستا واحد مبارزه با بیماریها اقداماتی به شرح زیر انجام می دهد:

  · اطلاع رسانی به عموم مردم در زمینه راههای پیشگیری

  · برگزاری سمینارها وجلسات آموزشی در مورد تازه های بیماری جهت پرسنل بهداشتی

  · انجام مشاوره جهت کسانی که رفتارهای پرخطر داشته اند

  · بیماریابی ، مراقبت ، مشاوره و راهنمایی بیماران

  · گزارش گیری از مطبها و آزمایشگاههای خصوصی وپیگیری بیماران

  · واکسیناسیون خانواده درجه یک بیماران مبتلا به هپاتیت ب

  · گزارش موارد بصورت کتبی و ماهیانه به سطح بالاتر

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو:

  با توجه به اینکه این بیماری در کشور آندمیک می باشد و یکی از بیماریهای مشترک بین حیوان و انسان میباشد و در شهرستان هم مورد محتمل کشف شده اشت لذا پیشگیری مهمترین راه مقابله با آنها می باشد و در همین راستا واحد مبارزه با بیماریها اقداماتی به شرح زیر انجام می دهد:

  · اطلاع رسانی به عموم مردم در زمینه راههای پیشگیری

  · برگزاری جلسات آموزشی در مورد بیماری جهت پرسنل بهداشتی

  · انجام بیماری یابی فعال در مناطقی که با دام سرو کار دارند

  · بیماریابی ، مراقبت ، مشاوره و راهنمایی بیماران

  · گزارش گیری از مطبها و آزمایشگاههای خصوصی وپیگیری بیماران

  · برگزاری جلسه با دامپزشکی

  · -هماهنگی با واحد بهداشت محیط جهت بررسی و نظارت از محیط دام ها ،سم پاشی جهت از بین بردن کنه ها

  · گزارش موارد بصورت تلفنی به استان

تامین وتوزیع واکسن وداروهای مورد نیاز:

  واکسن مورد نیاز تمام مراکز و خانه های بهداشت توسط واحد مبارزه با بیماریها تامین شده و توسط مسئول زنجیره سرد این واحد و با رعایت تمام نکات بهداشتی و حفظ زنجیره سرد به مراکز ارسال می گردد .